نخل و خرما

خرما

دسته‌بندی کلی ارقام تجاری خرما از نظر بافت میوه در جدول زیر آمده است. از مجموع این ارقام، میوه خرمای ارقام استعمران، پیارم، برحی، مضافتی، زاهدی، کبکاب، ربی، دیری، شاهانی، گنطار، مجول و دگلت‌نور به دلیل سازگاری، توسعه کشت وکار یا اهمیت جهانی از اهمیت شاخصی برخوردار هستند.

دسته‌بندی ارقام خرما بر اساس درصد رطوبت میوه

رقم استعمران (سایر)

رقم نیمه‌خشک استعمران مهم‌ترین رقم صادراتی کشور است و حدود ۹۰ درصد از صادرات خرمای استان خوزستان و ۴۵ درصد از صادرات خرمای کشور را به خود اختصاص داده است. این رقم مختص استان خوزستان است و بیش از ۸۰ درصد سطح زیر کشت این استان را شامل می‌شود.

میوه خرمای رقم استعمران

رقم پیارم

این رقم یکی از با کیفیت‌ترین و گران‌ترین ارقام تجاری انحصاری کشور است. بدین معنا که این رقم مختص کشور ما است و تاکنون در هیچ کشوری تولید نشده است. میوه آن اغلب صادر می‌شود و مقدار جزئی از آن با فاصله قیمتی بسیار زیاد نسبت به میوه سایر ارقام خرما، وارد بازارهای داخلی می‌شود. منشأ و خاستگاه این رقم منطقه حاجی‌آباد استان هرمزگان است. رقم پیارم نسبت به رطوبت هوا حساس و جهت تولید میوه تجاری نیازمند شرایط خشک و خنک است.

میوه خرمای رقم پیارم

رقم برحی

رقم برحی از جمله مطلوب‌ترین ارقام تجاری بین‌المللی است که منشأ اصلی آن مناطق آبادان و خرمشهر در ایران و بصره عراق است. این رقم جزء ارقام تر (نرم) است که در هر سه مرحله خلال، رطب و تمر (خرما) قابل مصرف است. البته بیشترین مصرف آن به‌صورت خلال و رطب است. منطقه غالب کشت آن در استان خوزستان و به‌ویژه در شهرستان‌های آبادان، خرمشهر، اروندکنار و اهواز است.

میوه خرمای رقم برحی

رقم زاهدی

رقم زاهدی جزء ارقام خشک و بازارپسند کشور است و از جمله محدود ارقامی است که رنگ میوه آن در مرحله خرما زرد روشن است. منشأ آن بیشتر مناطق جنوب استان خوزستان، بوشهر و فراشبند فارس است. میوه آن علاوه بر مصرف داخلی، از بازارپسندی مناسبی جهت صادرات برخوردار است. به دلیل خشک بودن بافت میوه به‌راحتی قابل حمل‌ونقل و جابجایی است؛ اما میوه آن نسبت به آفات انباری حساس است.

میوه خرمای رقم زاهدی

رقم کبکاب

رقم کبکاب از جمله ارقام تجاری کشور و دارای بافت میوه نرم (تر) است. منشأ این رقم اغلب استان‌های بوشهر، فارس و خوزستان است. میوه آن بسیار بازارپسند و از جمله ارقام صادراتی کشور است. به دلیل نرم بودن بافت میوه و حساسیت در برابر فشردگی، حمل‌ونقل و جابجایی آن دارای محدودیت‌هایی است؛ اما میوه آن قدرت انبارداری و ماندگاری خوبی دارد.

میوه خرمای رقم کبکاب

رقم رَبی

رقم ربی از جمله ارقام مهم و تجاری کشور است که دارای بافت میوه نیمه‌خشک است. منشأ این رقم اغلب منطقه بلوچستان است. میوه آن بسیار بازارپسند است و از جمله ارقام صادراتی کشور است. میوه آن از قدرت انبارداری و ماندگاری خوبی برخوردار است.

میوه خرمای رقم ربی

مضافتی

رقم مضافتی نیز از جمله ارقام تجاری کشور است که دارای بافت میوه نرم (تر) است. منشأ این رقم اغلب استان‌های کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان است. میوه آن بسیار بازارپسند است و از جمله ارقام صادراتی کشور است. به دلیل نرم بودن بافت میوه و حساسیت در برابر فشردگی، حمل‌ونقل و جابجایی آن دارای محدودیت‌هایی است. میزان انبارداری و ماندگاری میوه آن بسیار ضعیف است و در صورت بالا بودن رطوبت نسبی محیط میوه به‌سرعت ترش شده و یا مورد هجوم انواع قارچ‌ها قرار می‌گیرد.

میوه خرمای رقم مضافتی

دیری

رقم دیری جزء ارقام خشک و بازارپسند کشور است. منشأ آن بیشتر استان خوزستان است. میوه آن علاوه بر مصرف داخلی، از بازارپسندی مناسبی جهت صادرات برخوردار است. به دلیل خشک بودن بافت میوه به‌راحتی قابل حمل‌ونقل و جابجایی است؛ اما میوه آن نسبت به آفات انباری حساس است.

میوه خرمای رقم دیری

شاهانی

رقم شاهانی دارای بافت میوه نرم (تر) و از جمله ارقام تجاری کشور است. منشأ این رقم اغلب استان فارس است. میوه آن بازارپسند بازارهای داخلی است و در صورت بسته‌بندی مناسب پتانسیل صادرات دارد. به دلیل نرم بودن بافت میوه و حساسیت در برابر فشردگی، حمل‌ونقل و جابجایی آن دارای محدودیت‌هایی است. یکی از مشکلات میوه این رقم در نواحی گرم‌تر نظیر جهرم، جداشدن پوست از میوه (پفکی شدن) است. با برداشت زودتر محصول می توان بر این مشکل فائق آمد. در شهرستان خفر استان فارس به ویژه در شهر خاوران، به دلیل معتدل بودن هوا، مشکل جداشدن پوست از گوشت وجود نداشته و خرمای شاهانی از کیفیت قابل قبولی برخوردار است.

میوه خرمای رقم شاهانی

گنطار

رقم گنطار (گنتار) نیز دارای بافت میوه نرم (تر) و از جمله ارقام تجاری کشور است. منشأ این رقم اغلب استان خوزستان است. میوه آن بازارپسند است و از جمله ارقام صادراتی کشور است. به دلیل نرم بودن بافت میوه و حساسیت در برابر فشردگی، حمل‌ونقل و جابجایی آن دارای محدودیت‌هایی است؛ اما میوه آن از قدرت انبارداری و ماندگاری خوبی برخوردار است.

میوه خرمای رقم گنطار

مجول

رقم مجول از جمله مهم‌ترین ارقام تجاری جهان است و به دلیل داشتن میوه بسیار درشت از بازارپسندی بسیار زیادی برخوردار است. منشأ آن مراکش است. البته اندازه میوه آن تابع عوامل مدیریتی و محیطی در طول دوره گرده‌افشانی تا رسیدگی است. خارک مجول قابل مصرف نیست و معمولاً آن را در مرحله رطب کامل یا خرما برداشت می‌کنند. نرمی و آبدار بودن بافت میوه در مرحله رطب، آن را نسبت به شرایط مرطوب و بیماری‌زا حساس می‌کند. خرمای رقم مجول تحت تأثیر قارچ‌های ساپروفیت کپک زده یا می‌ترشد. بنابراین توصیه بر این است که میوه‌ها به‌صورت متناوب و متوالی به فاصله‌های نزدیک پس از تشکیل حداکثر 30 درصد رطب در هر خوشه، برداشت و بلافاصله بر اساس رطوبت موجود به دو دسته رطب و خرما تقسیم و رطب‌ها در سردخانه 5+ درجه سلسیوس و خرما در دمای 25-20 درجه سلسیوس نگهداری شود.

میوه خرمای رقم مجول

دگلت‌نور

رقم دگلت‌نور یکی از مهم‌ترین ارقام تجاری بین‌المللی است و بیش از ۹۰ درصد کل تولید دگلت‌نور را دو کشور تونس و الجزایر به خود اختصاص داده‌اند. به دلیل ارتباطات تنگاتنگ فرهنگی دیرینه این دو کشور با کشورهای اروپایی، اکثر محصول تولیدی این رقم روانه بازارهای اروپایی می‌شود. ۱۰ درصد دیگر دگلت‌نور در کشور آمریکا و فلسطین اشغالی تولید می‌شود. میوه این رقم جزء انواع نیمه‌خشک و میان‌رس است.

میوه خرمای رقم دگلت‌نور

خاصویی

رقم خاصویی یک از مهم‌ترین ارقام تحت کشت در کشور است که در بسیاری از مناطق به‌ویژه منطقه حاجی‌آباد هرمزگان و مناطقی از فارس و بوشهر از کیفیت مناسبی برخوردار است. این رقم در چند درجه‌بندی به بازار عرضه می‌شود. بهترین کیفیت خرمای خاصویی در درجه‌ای از آن دیده می‌شود که در منطقه هرمزگان به خرمای "ریزه خاصویی" موسوم است که در آن پوست کاملاً به گوشت چسبیده و چروکیده شده است و در بازار مصرف با نام خرمای آلویی شناخته می‌شود.

میوه خرمای رقم خاصویی

مرداسِنگ

رقم مرداِسنگ یک از مهم‌ترین ارقام تحت کشت در استان هرمزگان است که در بسیاری از مناطق کم‌ارتفاع این استان کشت می‌شود. البته کیفیت آن در مناطق مرتفع‌تر نظیر بخش رودخانه از توابع شهرستان رودان بسیار بالاست. خارک این رقم خرما زرد بوده و خرمای آن در بهترین حالت رنگ سرخ زیبایی به خود می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین مصارف خرمای مرداسنگ در استان هرمزگان برای تهیه خرماشیره است که در آن شهد خرما با مواد افزودنی دیگر نظیر کنجد و زیره در ظروف مختلف به خرما اضافه شده و علاوه بر افزایش قابلیت نگهداری، طعم و مزه ویژه‌ای در آن ایجاد می‌شود. در صورت فرآوری و بسته‌بندی مناسب، خرمای مرداسنگ پتانسیل صادرات نیز دارد.

رطب و خرمای رقم مرداسنگ